Vliegschaamte

Ja, ik geef het gelijk maar toe: wij vliegen deze zomer naar onze vakantiebestemming en nog erger: ik schaam mij niet… Vliegschaamte is een nieuw woord dat de laatste tijd steeds vaker in de kranten opduikt. Met alle berichten over de veranderingen in ons klimaat schamen mensen zich dat ze ondanks alles toch het vliegtuig nemen. Nou, ik niet… Want wat is schaamte eigenlijk? Schaamte is dat gevoel dat je wel door de grond kunt zakken als iemand naar je kijkt (of als je naar jezelf kijkt) en iets ziet wat niet hoort. Stel je loopt met een grote vlek op je blouse. Dat is niet erg, maar we schamen ons als anderen het zien. Waarom, omdat het beeld dat jij van jezelf hebt ineens niet meer klopt. Je vind bijvoorbeeld dat je heel netjes en keurig bent en nu, nu ziet een ander dat dat niet zo is… Of je ziet het zelf. Je valt jezelf dan eigenlijk tegen. Kortom bij schaamte spelen de ogen van de ander een grote rol. Schaamte heeft heel erg met de opvoeding te maken, met wat je wordt ingeprent over wat hoort en niet hoort. Schuld is iets heel anders. Bij schuld heb je een ander op de een of andere manier tekort gedaan. Schaamte is gericht op het eigen ik, schuld is gericht op de ander. Stel je veroorzaakt een auto-ongeluk. Iemand die vooral last heeft van schaamte denkt in de eerste plaats: wat stom van mij, foei je had beter moeten opletten. Iemand die schuld voelt, denkt: help, hoe is het met die ander, met z’n auto, wat kan ik doen om het goed te maken. Dus ik schaam mij niet voor mijn vlieggedrag. Sterker nog ik laat mij niet beschamen door de opgeheven vingertjes en ogen van anderen.…, maar schuld voel ik wel. Vliegschuld zou daarom een veel beter woord zijn. Een woord dat ook wat wil oplossen: wat kan ik doen om de gemaakte schade goed te maken: een stukje bos aanplanten, op andere momenten minder rijden? Toegegeven daar ben ik nog niet helemaal uit, maar gelukkig heb ik nog de hele vakantie om daar over na te denken…