Staat het in de sterren?

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

De feestdagen zijn weer achter de rug. Ik weet niet hoe u dat beleefd, maar ik ben altijd blij dat we weer kunnen overgaan tot de orde van de dag. Ik geniet van de kerkelijke feesten, dat wel, maar verder heb ik niet zoveel met de opgekloptheid van kerst en de eindeloze terugblikken op het afgelopen jaar. Direct na oud en nieuw, op nieuwjaarsdag, gaan daarom bij ons de kerstballen weer in de doos en de kunstboom naar de zolder. Jammer voor de drie koningen, maar zij zullen bij ons de stal nooit bereiken. Nee, ik ben blij als we weer over kunnen gaan tot de orde van de dag. Toch merk je dat alle gekte nog niet is afgelopen. Want na de eindeloze terugblikken op het afgelopen jaar word je in het nieuwe jaar nog eens bedolven onder de toekomstverwachtingen voor het komende jaar. Overal wordt de glazen bol uit de kast gehaald, het koffiedik opgespaard, kaarten gelegd, of trekken mensen hun horoscoop. Kennelijk willen wij maar wat graag weten wat er voor 2020 voor ons in de sterren staat. Voor de aardigheid heb ik dat ook maar eens gedaan. Via internet kun je overal, ook bij grote kranten, de jaarhoroscoop bekijken. In mijn geval is dat voor het sterrenbeeld de ram. Op het gebied van het werk staat mij kennelijk het volgende te wachten: Halverwege juli kan er zomaar een nieuwe baan voorbij komen waarvan u heel vrolijk wordt. Verwacht niet acuut een topresultaat en blijf volhouden als het wat ingewikkeld wordt. De beloning komt heus. Tja, wat moet ik daarmee. Een nieuwe baan? Ik ben daar niet actief naar op zoek en een baan die zomaar voorbij komt? Nee, dat geloof ik niet, maar in ieder geval bent U als gemeente maar vast gewaarschuwd. Voor mijn vrije tijd voorspelt de horoscoop: Neem uw werk niet mee naar huis. Zorg dat u thuis met iets heel anders bezig bent en maak echt tijd vrij voor uw vrienden. Misschien ben ik wat te kritisch, maar een echte voorspelling kan ik dit niet noemen. Het is meer een advies. Een advies bovendien dat geldt voor iedereen en altijd. Iets over mijn familie dan? Er kan zich een nieuw lid aandienen binnen de familie. Dat kan een baby zijn, maar ook een nieuwe liefde van een broer of zus. Wie het ook is, u hebt er automatisch een goede klik mee. Ik weet niet hoe ik dit moet zien. Kees, heeft geen broers of zussen, mijn broer is al getrouwd en een baby zie ik bij ons ook nog niet zo gauw komen. Nee, als ik die onzin allemaal lees, laat ik die horoscoop toch maar voor wat het is. Maar toch: mensen lezen deze dingen steeds weer. Kennelijk willen wij weten wat er voor ons in de sterren staat. Ja, daarin waarin de magiërs uit Mattheus geen uitzondering. Ook zij tuurden ‘s avonds de hemel af om te kijken naar de sterren. Zij deden dat niet voor de lol, als een soort van hobby, maar meer als een pogen iets over de toekomst te weten te komen. Maar niet alleen dat. Er zat ook een hele praktische kant aa. In het Oosten waren de mensen in zeker opzicht ook aangewezen op de sterren. Wij hebben de tom-tom, maar als je in die dagen met je kameel op weg was door de woestijn dan kon de stand van de sterren een heel handig hulpmiddel zijn om te bepalen welke richting je uit moest. Maar goed, ze keken ook naar de sterren om uit te vinden hoe de toekomst zou gaan of om te zien of ze wel op de goede weg zaten. Eigenlijk is er wat dat betreft dus niet veel veranderd. We doen het nog steeds. Maar wat doen we dan eigenlijk? Wat zoeken we daar toch? Ik denk vooral bevestiging. Dat is waar wij mensen steeds maar weer behoefte aan hebben. En die bevestiging moet voor ons gevoel van buiten komen, althans daar zoeken wij het. Eigenlijk is dat ook weer niet zo vreemd. Het leven is ingewikkeld en veel mensen voelen zich bij alles wat hen in het leven overkomt onzeker. Dat kan zijn over de weg die je tot nu toe bent gegaan of over de weg die je moet gaan. Wij zoeken daarom naar een vorm van bevestiging en dat kan al zitten in hele kleine dingen. Als je een nieuwe broek gekocht hebt, dan wil je eigenlijk van de ander horen dat het een goede keuze was, dat die broek jou staat. Als je in je werk voor je baas een opdracht uitvoert dan wil je ook horen dat het goed was. Als kind wil je horen dat je ouders je lief vinden. Er zijn maar weinig mensen die het helemaal zonder bevestiging kunnen stellen en meestal geldt dus dat we die bevestiging buiten onszelf zoeken. Daarnaast zijn we ook nog eens onzeker over de toekomst. Over de weg die we moeten gaan. Nee, we weten niet wat die zal brengen en dus weet je ook niet of de keuzes die je nu maakt wel de goede zijn. Ook hier zoeken we bevestiging. Vaak in de vorm van modelfiguren. Mensen die het in onze ogen goed doen en op wie we wel een beetje willen lijken. Ja, soms krijgen die modelfiguren bij ons letterlijk een sterrenstatus. Maar ook hier geldt, we zoeken het vooral buiten onszelf. Mensen op wie we willen lijken, of althans mensen die kennelijk de weg weten. Zo tuurden ook de magiërs de hemel af en plotseling zagen ze een ster staan, een bijzondere die ze nog nooit gezien hadden. Voor hen is deze ster een teken. Maar ja, een nieuwe ster zegt op zichzelf nog niet zo veel. Er hangt geen kaartje aan wat het betekent. Hier komt een stukje interpretatie om de hoek kijken. Het zijn de magiërs zelf die deze ster interpreteren als een verwijzing naar de geboorte van een nieuwe koning. Zo doen wij dat ook. We zien bepaalde tekenen aan de horizon die wij vervolgens interpreteren, meestal op een manier zoals we het zelf graag willen zien. Zo zijn ook de meeste horoscopen opgebouwd. De tekenen zijn vaag en je kunt er alle kanten mee op. Als je wil klopt het altijd. Zo zagen ook de magiërs een ster en zij meenden, interpreteerde, dat dit zou betekenen dat er een koningskind geboren zou zijn. Maar ja wat stel je je daarbij voor? Een koningskind wordt natuurlijk geboren in een koninklijke familie, in een koninklijk paleis en in een koninklijke stad. En ja, als je dan alles optelt dan moet het wel gaan om een kind in het paleis van Herodes in Jeruzalem. Zo gingen de magiërs op weg. Kennelijk vol verwachting. Verwachting namelijk dat deze koning misschien wel eens het antwoord zou kunnen zijn op alle vragen van dat zo onzekere leven. Maar als ze in het paleis komen weet niemand waar ze het over hebben. Alleen is er de schrik. De schrik bij Herodes en de schrik bij de inwoners van Jeruzalem Waarom? Waarom schrikken mensen van dit soort voorspellingen, misschien omdat in het onderbewuste ergens toch een stemmetje spreekt: en wat nu als het toch eens waar zou zijn? Zo moet ook Herodes gedacht hebben. Stel toch eens dat dit waar is, ja dan is zijn koningschap misschien wel in gevaar. Herodes weet kennelijk heel goed dat zijn macht niet afkomstig is van God, maar een macht die gebaseerd is op angst, uitbuiting. Herodes weet ook dat in de bijbel de ware koning heel iemand anders zal zijn. Iemand die niet gekomen is om gediend te worden, maar om zelf te dienen. Die koning is de Messias waar iedereen al zo lang naar uitkijkt. Ja, als die Messias komt, dan is het met zijn macht gedaan. Daarom: de schrik slaat hem om het hart. Zo kunnen toekomstvoorspellingen werken. Ze zeggen iets over de toekomst, maar meestal hebben ze nu al hun uitwerking. Ook de profeten in de bijbel maken daar dankbaar gebruik van. Ze geven met hun profetieën zogenaamd een kijkje in de toekomst, maar meer in de hoop dat mensen er van schrikken en de koers van hun leven nu verleggen. Dat laatste doet Herodes ook. Hij roept de schriftgeleerden bijeen om te vragen waar de Messias geboren zou worden. Natuurlijk niet om hem hulde te brengen, maar om zijn eigen heerschappij veilig te stellen. De schriftgeleerden vertellen hem dat de ware koning geboren zal worden op een plaats die volstrekt tegenovergesteld is aan waar Herodes woont. Namelijk in Bethlehem, een onbetekenend plaatsje. Zo gaan de magiërs weer op weg en nu gaat de ster hen voor. Ze hadden een ster gezien en er zelf een interpretatie aan gegeven en nu blijkt dat het allemaal heel anders zit. Ze zochten bevestiging, maar vonden die niet, althans niet in het paleis van Herodes. Mij valt op dat er in de tekst staat dat de ster nu voor hen uitging. Zouden we deze ster daarom ook mogen zien als een soort van innerlijk licht. In Jesaja wordt immers tegen Jeruzalem gezegd: sta op, wordt verlicht. Met dat licht van Jesaja wordt God zelf bedoeld. Een licht dat altijd bij je is en dat met je meetrekt. Zou het kunnen zijn dat daar in het paleis van Herodes een omkeer heeft plaatsgevonden. Dat de magiërs niet langer de bevestiging buiten zichzelf zoeken, in grote mannen, machthebbers of wat dan ook, maar dat ze nu vertrouwen op een licht van binnen, een licht dat hen niet bedriegt en zuiver de weg wijst. Het zien van de ster vervult de magiërs met een grote vreugde. Het zien van het licht is kennelijk ook voldoende. Het hoeft niet geïnterpreteerd te worden, het hoeft slechts gevolgd te worden en het zal ze precies brengen waar ze wezen moeten. Zo komen de magiërs uit bij het het kind. En ze wierpen zich neer om het eer te bewijzen.

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, voor ons ligt een nieuw jaar. Een jaar waarvan we niet weten hoe het zal gaan, net zo goed als dat we dat vorig jaar niet wisten. Dat maakt misschien onzeker, angstig. Welke keuzes moeten we maken, hoe moeten we gaan en is de weg die we tot nu gegaan zijn wel de goede geweest. We weten het niet en dus zoeken we naar een houvast buiten ons, bij machthebbers, goeroes, betweters, idolen of wie dan ook. Maar van de magiërs hebben we kunnen leren dat we daar niet moeten zijn. Het gaat niet om de bevestiging van buiten, de stand van de sterren, de kleur van het koffiedik, maar om het licht dat schijnt in ons hart. Om het innerlijke weten van een God die met ons meegaat, die ons liefde leert en zo de weg wijst. Jesaja zegt: Sta op en schitter, je licht is gekomen, over jou schijnt de luister van de Heer. Dat wij daar naar zoeken, daarop vertrouwen, heel het komende jaar.