Mijn last is licht…

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Kom naar Mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven…… Rust, dat lijkt het woord te zijn waar vanmorgen alles om draait. Ik zal jullie rust geven. Een uitspraak van Jezus die vele kennen omdat er iets van troost in zit. Maar toch, toen ik er wat dieper over nadacht, kwam bij mij ook de vraag op: wat wordt hier met rust bedoeld? Rust heb je immers in soorten en maten en wat voor rust bedoeld Jezus hier dan precies.

Je hebt allereerst rust in de zin van geen lawaai, stilte. Dat is ook wat veel mensen willen als ze op zoek gaan naar een mooie vakantiebestemming. Ze zoeken dan een rustige omgeving. Dat wil zeggen, bossen, meren, gebieden waar weinig mensen wonen, waar je je een kunt voelen met de natuur. Het is de soort van rust die je ook kunt ervaren als je thuis komt van een druk feest. Ineens is het dan stil. Of soms zet je de televisie uit en verzucht dan: he, he wat een rust…. In onze tijd is dit verlangen naar zo’n soort rust groot. We worden omgeven door allerlei stoorzenders, mobieltjes, geluiden enzovoort en verlangen dan naar de stilte, maar of dat nu de rust is die Jezus bedoelt, ik denk het niet. In zijn wereld was die rust in de vorm van stilte die wij op vakantie proberen terug te vinden nog heel gewoon. Er was nauwelijks verkeer, geen afleiding of wat dan ook. 

Dan heb je ook rust in de zin van uitrusten. Zo kun je na een uurtje hard werken toe zijn aan een kopje koffie: effe zitten, effe rusten. Of ontspannen na een intensieve wedstrijd zoals de rust halverwege het voetbal. Ook dat zoeken we op vakantie. Even stoppen met alles, op adem komen. We zeggen het ook als mensen een lang leven van werken achter de rug hebben: nu mag je gaan rusten. Vroeger werd een verzorgingshuis daarom ook een rusthuis genoemd. Rusten dus van het werk dat gedaan is. Is dat wat Jezus bedoelt: ik denk het ook niet. Hard werken was vroeger heel normaal maar daartegenover stonden ook de periodes van rust. De 24-uurs economie bestond nog helemaal niet.

Dan heb je ook nog rust in de betekenis van het wat rustiger aandoen. Zo zeg je het tegen kinderen: doe eens even wat rustig, of tegen een opvliegende volwassene: effe rustig man. Rust dus in de zin van een tandje minder. Je leven in een lager tempo leiden, het wat kalmer aandoen, vertragen. Het verlangen om ons leven zo in te richten is groot. Veel mensen zijn er naar op zoek. Altijd maar druk zijn, bezig zijn, werken tegen deadlines aan maakt dat een mens doodvermoeid wordt. Het aantal mensen dat last krijgt van psychische problemen is in landen met een hoge druk heel groot: neem Japan, maar ook ons eigen land. Toch ben ik bang dat ook Jezus dat niet bedoeld. Het leven in zijn dagen was kalm, traag, zeker vergeleken met onze tijd. Kwam het vandaag niet, dan kwam het morgen wel. 

Rust kan ook nog de betekenis hebben van zich gedeisd houden. We zeggen dan: het is nu rustig. Zoals bijvoorbeeld in Israel. Het is nu rustig, maar je bedoelt: elk moment kan de vlam in de pan slaan. Zo kan ook een tumor in ons lichaam zich rustig houden, maar als je het zo zegt dan klinkt deze rust juist helemaal niet zo geruststellend. Er is altijd een “je weet maar nooit”. Ik geloof niet dat Jezus het heeft over zo’n tijdelijk rust om het leven te bezweren, om de deksel op de pan te houden, nee dat zou te oppervlakkig zijn. 

Er is ook nog een spreekwoord, een spreekwoord dat zegt: rust roest. Dan krijgt rust zelfs een negatieve betekenis. Rust is dan niet goed. Als iets te lang rust gaat er wat verloren. Een auto die niet wordt gebruikt roest vast. Een mens die een lange tijd op bed moet liggen verliest zijn krachten zodat je heel veel moet oefenen om weer aan het lopen te komen. Een mens die de rust opzoekt door zich terug te trekken uit de maatschappij, kan later niet meer goed meekomen. Het lijkt mij duidelijk dat Jezus ook dat niet bedoeld. Op de andere plaatsen vuurt hij ons juist aan om in actie te komen.

Wat dan wel? We spreken ook nog over rust in de betekenis van met rust gelaten worden. Tieners kunnen dat roepen als ouders teveel aan hun kop zeuren: laat mij met rust. Maar ook volwassene die de regeldruk of bemoeizucht van de maatschappij als te complex, te ingewikkeld ervaren. Dan is de neiging groot om met je handen je hoofd te bedekken en je af te keren van een ieder die aan je kop zeurt: laat mij met rust. Is dat wat Jezus bedoeld? Misschien, sommige uitleggers zeggen dat Jezus reageert op de manier hoe het joodse leven in elkaar zit. De druk van de regels van de Tora was groot. En het lijkt wel alsof de Farizeeën er steeds een schepje boven op willen doen. Je moet dit, je moet dat, je moet zo leven, zo en niet anders, want zo wil God het… Het is een aannemelijke uitleg dat Jezus hier tegen in gaat. Als je God gaat ervaren als iemand die aan je kop zeurt dan is het niet goed. Dan mag je terecht zeggen: laat mij met rust… We komen hier zeker op een spoor, maar ik denk dat dit niet alles is. Wat Jezus bedoelt, heeft denk ik meer te maken met wat we noemen een diepe rust, een rust die je van binnenuit voelt, een rust die bepaald hoe je in het leven staat, een rust waardoor je kunt rusten in jezelf of in God, een rust die Augustinus omschreef als: mijn hart is onrustig totdat het rust vindt in u. Rust dus als een diep punt in jezelf waar je je thuis weet, bij jezelf en dus bij God. Het is, denk ik, die rust die Jezus ons wil geven, ons gunt zou ik bijna zeggen. Hebben wij dat nodig? Ik denk het wel. Jezus doet zijn uitnodiging namelijk aan mensen die vermoeid en belast zijn. En zijn wij dat niet ergens ook? Vermoeid en belast door het leven zelf. Vermoeid en belast niet door zwaar werk maar doordat we niet bij onszelf thuis kunnen zijn, doordat wij niet thuis kunnen zijn bij God. Voor mij gaat het om een vermoeidheid die voortkomt uit het voortdurend weglopen bij jezelf, door iemand anders te willen zijn, door bijvoorbeeld te willen voldoen aan wat de maatschappij van je vraagt, door steeds een prestatie neer te willen zetten. Dat hoeft niet alleen op het gebied van werk of studie, maar ook gewoon in het klein. Zo ben je misschien opgevoed dat je altijd klaar moet staan voor een ander. En dat kan maken dat je later denkt dat de mensen ook zo naar je kijken. Doe ik wel genoeg? Kan ik wel eens nee zeggen? En als ik nee zeg wat zullen de mensen wel niet van mij zeggen. Het is maar een klein voorbeeld, maar ik denk dat wij voortdurend bezig zijn om te bedenken hoe we moeten zijn zodat we bij een ander in de smaak vallen, zodat die ander ons goedkeurt, ons de moeite waard vindt. Ja, misschien gaan wij ook wel zo met God om. Als een God waarvoor wij ons voortdurend moeten bewijzen, waarvoor wij ons best moeten doen. Als je zo leeft, ja dan ben je inderdaad belast, belast door alles wat je denkt dat moet, dan wordt je inderdaad moe omdat je niet kunt rusten bij God. Kan het dan anders? Ja, zegt Jezus, kom bij mij en ik geef je die rust. Nu is dat makkelijk gezegd. Iedereen kan zo’n belofte doen. Kom bij mij, kom hier en ik beloof je het wordt allemaal anders. Wat maakt dan dat wij naar Jezus zullen luisteren en niet naar anderen? Omdat, omdat hij weet waar hij over praat, omdat hij die rust zelf kent, gevonden heeft bij God de Vader. Daarvoor moeten we terug naar het begin van wat we gelezen hebben. Jezus begint te spreken met een dankzegging: Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u deze dingen voor wijzen en verstandigen verborgen hebt gehouden, maar ze aan eenvoudigen hebt onthuld. Ja, Vader, zo hebt u het gewild. Wat dan? Dit: Alles is mij toevertrouwd door de Vader. In de oude vertaling stond: Alles is mij gegeven. Alles. Het is dit besef dat Jezus heeft, dat maakt dat hij kan rusten bij God en dus bij zichzelf. Beseffen we wat Hij daar zegt? Alles is mij gegeven. Dat geldt niet alleen voor Jezus, maar ook voor ons, het diepe besef dat wij heel ons bestaan, ons leven, gekregen hebben. Mijn ogen, mijn haren, mijn ademhaling, mijn hart, mijn gaan en staan, mijn zingen, alles, maar dan ook alles is mij gegeven. Dat is het geheim van ons leven, maar ik wil er niet aan, ik kom in opstand. Mijn verstand zegt mij: nee, dat is niet waar. Ik ben het toch zelf die ervoor gezorgd heb dat ik heb wat ik heb. Ik heb het toch verdiend, er zelf voor gewerkt. Nee, zegt Jezus in zijn dankgebed: nee, alles is mij gegeven. Mijn leven: één groot geschenk. De onrust begint daar, begint daar als je dat niet kunt zien. Dan ga je sputteren en denken. Ja, mij is dan wel alles gegeven, maar ik had méér moeten hebben. Ik had een beetje meer wijsheid, intelligentie, moed, kracht of wat dan ook moeten hebben. We vinden dat we  niet genoeg hebben en dus gaan we onrustig op zoek naar meer. Of je denkt: Alles is mij gegeven, dat zal wel, maar ik had eigenlijk iets anders moeten hebben: andere collega’s, andere kinderen, een ander leven, ander werk, een ander huis. En ook dan begint de onrust, de onrust van het ontevreden zijn. Of je denkt: Alles is mij gegeven, misschien, maar het is nog niet af, nog niet goed, ik moet een beter mens worden, ik moet aardiger zijn, ik moet socialer zijn, ja ik zou moeten breken met de slechte gewoontes van mijzelf, mijn schaduwkanten. Ook dan begint de onrust, de onrust die te maken heeft met het zoeken naar perfectie. Nee, weet Jezus, alles is mij geven, alles, gewoon zoals ik ben, met mijn goede kanten en mijn schaduwkanten, een leven met vreugde en ook met verdriet. Alles. Dat betekent overigens niet dat je vervolgens lui achterover kunt zitten. Nee, alles wat jou gegeven is, mag je gebruiken inzetten, voor jezelf en voor een ander. Maar eerst geldt: alles is mij gegeven. 

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, we komen met deze tekst op de mystieke weg van het christendom. De weg die naar binnen leidt en daar God vindt aan de oorsprong van ons bestaan. Een weg waar het verstand ophoudt, voor wijzen verborgen, een weg die alleen te vinden is voor wie ontvankelijk in het leven staat zoals kinderen. Wie deze weg naar binnen gaat ontvangt de rust die Jezus belooft. Een rust die dieper is dan alle andere soorten van rust. Moet je daar dan geen gave voor hebben? Zijn sommige mensen daar niet meer geschikt voor omdat ze spiritueler zijn. Dat geloof ik niet. De uitnodiging geldt voor ons allemaal: Kom tot Mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, en ik Ik zal je rust geven. Jezus nodigt ons uit om bij Hem in de leer te gaan om met hem te ontdekken dat God ons alles geeft. Nee, dat leer je misschien niet in één keer. Het is een weg die je kunt gaan door te oefenen. Want elke keer als je het aandurft er een beetje op te vertrouwen dan zul je merken dat het vertrouwen niet beschaamd wordt en er rust komt in je hart. En dat, dat geeft je kracht om weer een stapje te zetten en nog een en nog een. Zodat je met Augustinus kunt zeggen: mijn hart is onrustig totdat het rust vindt bij God. 

In de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Amen.