Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
dia 1 Dat is me toch ook wat! Zit je op een rustige namiddag in de kamer met een goed boek, valt er zomaar een engel bij je binnen. En niet alleen daar: nog voor Maria ook maar één woord heeft kunnen zeggen, neemt de ongenode gast al het woord en zegt: Gegroet Maria, je bent begenadigd, de Heer is met je! Het is alsof zo’n televisiepresentator bij iemand aan belt en komt aankondigen dat je de hoofdprijs in de loterij hebt gewonnen. Van de televisie weten we hoe mensen dan reageren. De meesten die het overkomt zijn met stomheid geslagen en weten vaak niets anders te zeggen, dan “echt waar”, “nee, he”. Precies zo overvalt Gabriël Maria. dia 2 Geen wonder ook dat Maria zich te pletter schrikt. Zelfs de poes zet het op een lopen. Maria is helemaal verward en weet niet wat ze van die rare aankondiging moet denken. Zij begenadigd, waarom? Wat betekent dat eigenlijk? Kennelijk had Gabriël wel een beetje met haar schrik gerekend, want hij probeert haar eerst te kalmeren. Weest niet bang, Maria, God heeft je zijn gunst geschonken. Maar ook nu laat hij niet veel ruimte voor Maria om te vragen waarom. Nog voordat ze iets heeft kunnen zeggen gaat hij gauw verder: Luister, je zult zwanger worden en een zoon baren, en je zult hem Jezus noemen. dia 3 Gabriël is kennelijk goed van de tongriem gesneden, want hij praat maar door, zijn woorden komen als een waterval, Maria komt er gewoon niet tussen. Jouw zoon zal een groot man worden en Zoon van de allerhoogste worden genoemd, en God de Heer, zal hem de troon van zijn vader David geven. Tot in eeuwigheid zal hij koning zijn over het volk van Jakob en aan zijn koningschap zal geen einde komen. Pas dan houd de engel eindelijk eens even zijn mond. Dan valt het stil. Met deze overrompelende boodschap kan Maria het doen. Dat is me toch ook wat! Komt er zomaar iemand binnenvallen, iemand die doodleuk vertelt dat ze zwanger wordt, en als klap op de vuurpijl ook nog eens zegt dat zij niet zomaar een kind zal baren, maar een koningskind. Zeg nou zelf? Wat kan Maria anders doen dan haar schouders ophalen en de engel wat meewarig aankijken. dia 4 Maar dan vindt ze eindelijk de moed om eens wat terug te zeggen: Zeg, waar heb je het eigenlijk over. Ik zwanger? Ik heb nog nooit gemeenschap gehad met een man, ik ben een keurig meisje hoor. Neem mij niet in de maling, jij en ik, weten best dat er voor de geboorte van een kind toch echt wel iets meer nodig is. dia 5 Kennelijk had Gabriël ook die vraag verwacht en snel geeft hij enige technische uitleg. Nee, dat weet ik ook wel, maar de Heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal je als een schaduw bedekken. Daarom zal het kind dat geboren wordt, heilig worden genoemd en Zoon van God. Alsof dat antwoord voor Maria zoveel verhelderd. Haar vragen zullen ook nu ongetwijfeld blijven. En ook dat weet Gabriël en slim als die is, speelt hij nu zijn laatste troef. Geloof je het niet? Nou, neem dan eens kijkje bij je nicht Elisabeth. Iedereen zei toch dat ze onvruchtbaar was. Mooi niet, ze is al in haar zesde maand. Bij God is niets onmogelijk. Tja, wat moet je daar nog op zeggen. “‘t zal wel” of “als u het zegt, dan moet het maar” of “je hebt me overtuigd, jij moet wel van God zijn, een bode, een engel”. We weten wat Maria geantwoord heeft: De Heer wil ik dienen: laat er met mij gebeuren wat u hebt gezegd. Maar wat ze daarbij gedacht heeft blijft voor ons nog steeds een vraag. Voor Gabriël was het kennelijk genoeg, zijn taak zat erop. Even plotseling als dat hij gekomen was, ging hij ook weer weg. dia 6 En Maria? Zij bleef achter met die vreemde boodschap. Hoe zou ze het in die eerste weken hebben verwerkt? Heeft de engel misschien nog een kaartje achter gelaten met het telefoonnummer van nazorg? Nee als je er over nadenkt dan is het werkelijk een vreemd verhaal. Ongehoord ook eigenlijk. In onze ogen een regelrechte inbreuk op Maria’s privacy. Misschien zelfs wel een ongewenste intimiteit. Dat kan de hemel toch niet maken? Het zou toch helemaal van de gekke worden als God zonder te kloppen te pas en te onpas bij ons zou binnenwandelen. Wie het verhaal zonder enige kennis leest, zou best zo kunnen reageren. Ja, als dit een verhaal was geweest wat zich in onze tijd afspeelt, dan zouden we misschien wel ingegrepen hebben. Dan hadden we misschien wel gevonden dat we Maria in bescherming moesten nemen. Want zeg nou zelf, haar rechten zijn toch ook duidelijk geschonden? Of niet soms? Zouden we vandaag niet moeten schrijven tegen de hemel? Een brief die God ertoe beweegt om eens met wat meer respect met mensen om te gaan. Dat te pas en te onpas bij ons aankloppen dat kan toch niet. Ik moet u eerlijk zeggen dat ik vrees dat die brief bij God weinig zal uithalen, waarschijnlijk krijgen wij hem zelfs terug. Retour afzender. Voorzover ik de bijbel heb leren kennen gaat het er in Gods rijk buitengewoon ondemocratisch aan toe en trekt God zich er niet zoveel van aan of ons dat wel bevalt. Als God wat meer volgens ons systeem te werk was gegaan, dan had hij een algemene oproep moeten doen uitgaan. Een algemene oproep of iemand misschien de verlosser zou willen ontvangen. En als God het helemaal netjes had gedaan dan toch op zijn minst met de verzekering van een goede begeleiding en een help desk
die dag en nacht te bereiken is. Maar nee, God stuurt gewoon zijn boodschapper naar dat ene meisje Maria. Dat is ondemocratisch. Gabriël kwam niet om zijn voorstel eens even bij een aantal jonge dames in de week te leggen. Nee, heel ondemocratisch kiest hij dat precies dat ene meisje uit. Jij, moet de verlosser ontvangen. Wat God hier eigenlijk doet is dit: hij doet een appèl op Maria. Jij moet het doen en niemand anders. Dat is hard, maar om nou te zeggen dat het een schending van haar rechten is, dat weet ik bij nader inzien nog niet. Het is toch Gods goed recht om ons aan te spreken, om tegen ons te zeggen: jullie, moeten het kind van de toekomst dragen. Misschien vinden we het niet prettig en ervaren we het als een inbreuk op onze privacy. Maar dat het een appel is, kunnen we niet ontkennen. Ons rechten zouden pas worden geschonden als we niet vrij waren. Maar dat blijven we wel: we kunnen altijd nog nee zeggen. Dat is aan ons. Het appel dat God doet, doet hij niet alleen op Maria, maar hij doet het nog steeds. Nog steeds komt zijn appel dagelijks via zijn boden tot ons. In die zin bestaan engelen als Gabriël nog altijd. Gelooft u mij niet? Ik wijs u dan alleen maar op de journaalbeelden die tot ons komen. Als hongerige ogen via de televisie rechtstreeks in onze huiskamer kijken, als gemartelde gevangenen ons met hun lege ogen aanstaren, dan is ook dat een appel op ons, van Godswege. Maar er is meer. Er is nog iets wat God doet, iets wat ons ook niet zo bevalt. En dat is discriminatie. Wij houden daar niet van. Iemand discrimineren vanwege geloof, geslacht, sekse, geaardheid of wat dan ook, vinden we niet meer gepast, kijk maar naar onze heftige pietendiscussie. Het is ook goed om daar tegen te strijden, maar God gaat daar niet helemaal in mee. Hij doet juist aan discriminatie, positieve discriminatie wel te verstaan. Wij maken van God soms alleen maar een lievige goeierd, maar dat is niet altijd juist. God heeft zijn voorkeuren. God had ook naar één van de paleizen kunnen gaan om daar een of andere hoogwaardigheidsbekleder aan te wijzen als de drager van de verlosser. Maar dat doet hij niet. God gaat naar een onbeduidend meisje in Galilea, in bezet gebied. Bij haar moet hij zijn, juist bij haar. Waar in deze wereld geen evenwicht is, bewandelt God niet de gulden middenweg. Nee, God kiest voor tegenwicht opdat de wijzer van de balans wat meer in het midden komt.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, vandaag horen we een geluid dat we misschien liever niet horen. Maar er is ook een andere kant, een kant van troost, hoop en bemoediging. Want wat nu als wij ons in die positie van Maria bevinden. Dan klinkt het anders. Zo hoort Maria het ook, anders kan ik haar antwoord niet verstaan. De engel Gabriël was misschien eerst een ongenode gast, maar later als hij uitgesproken is, blijkt hij voor haar een engel van licht te zijn. Mensen in uitzichtloze situaties zouden maar wat graag zo’n engel op bezoek krijgen. Een engel die zegt: jij bent de moeite waard, aan jouw vertrouw ik mijn toekomst toe. Jij brengt de redder van de wereld voort. Dat geeft Maria en haar omgeving hoop dat er rollen omgedraaid worden. Gemeente, zo mag ook vandaag het woord van God bij ons binnen komen, als een appel. Luister, in jouw wil ik de toekomst geboren laten worden. Dat is het appel, aan ons is de keus.