De lieve vrede?

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Als bij ons één ding hoog in het vaandel staat dan is het wel “de lieve vrede”. De meesten van ons zijn immers geen ruziezoekers. Nee de meeste mensen zou je rustig kunnen typeren als conflict-mijdend. Als er ergens onenigheid is dan trekken we ons liever wat terug dan vooraan te staan en mee te doen in het gevecht. Weliswaar zijn er in deze coronatijd heel wat mensen geweest die van zich hebben laten horen omdat ze het ergens niet mee eens waren, maar als je ze bij elkaar zou optellen dan is het toch maar een kleine minderheid. Een minderheid die wel flink van zich heeft laat horen en daardoor juist zo groot lijkt, maar dat is toch een vertekend beeld. De meeste mensen behoren, zo bleek uit een recent onderzoek, tot de zwijgende meerderheid. Dat betekent niet dat zij niet mopperen, dat doen ze heus wel, maar in grote lijnen zijn de meeste mensen het wel eens met de maatregelen van de overheid en hebben ze zich ook braaf laten vaccineren. Ik ook. Grappig vond ik dat er pas nog een demonstratie was van de zwijgende meerderheid. Er waren maar een paar mensen op af gekomen en dat was ook precies wat je kon verwachten. De zwijgende meerderheid zoekt de barricaden niet op. Nee de zwijgende meerderheid maakt geen ruzie, maar zorgt in plaats daarvan dat overal, in onze gezinnen, op het werk of in de kerk de lieve vrede in stand blijft. Want dat, de lieve vrede, staat hoog in ons vaandel. Bij die leve vrede hoort ook dat wij niet van zwart-wit denken houden. Daarom gaan we ook niet de barricaden op omdat we vinden dat het allemaal veel genuanceerder ligt. We bekijken de zaken graag van meerdere kanten. Altijd zijn er wel argumenten die voor iets pleiten, maar net zo goed zijn er ook  argumenten te vinden die tegen iets pleiten. Zo gaan we ook met elkaar om in de kerk. We zoeken de lieve vrede en houden van de nuance. Dat is niet altijd zo geweest. Vroeger was het binnen de kerken allemaal veel feller. Toen liepen de standpunten nogal eens uit een. Of je geloofde dit, of je geloofde dat, maar een tussenweg was er niet. Nee, het geloof zoals we dat in het verleden beleefd hebben, heeft niet altijd bijgedragen aan die leve vrede. Gelukkig is dat nu anders. We bekijken de zaken van meerdere kanten, we gunnen het dat een ander over iets anders denkt dan jij. We laten iedereen in zijn eigen waarde. Want, zo streven we de lieve vrede na en de waarheid ligt altijd ergens in het midden. 

Als wij nu het verhaal van vanmorgen lezen dan hebben we daar misschien ook grote moeite mee. Jezus lijkt zich hier allerminst te gedragen als iemand van de lieve vrede. Je kunt veel van Jezus zeggen, maar dat hij net als de meeste van ons conflictmijdend was kun je niet zeggen. Sterker nog daar in die synagoge van Nazareth stookt hij het vuurtje nog eens extra op. Of ja misschien moet je wel zeggen dat daar waar eerst de lieve vrede heerst, presteert Jezus het om in een mum van tijd de sfeer te verpesten en niet alleen dat hij gooit ook nog eens zijn eigen glazen in. Aanvankelijk liepen de mensen met hem weg, werd hij op handen gedragen en werd hij daar in die synagoge van Nazareth beschouwd als een bijzondere dorpsgenoot, als iemand op wie je trots kunt zijn, als een beroemdheid. Maar nadat Jezus gesproken heeft draait die bewondering als een blad aan de boom om. De mensen willen niets meer van hem weten. Hij wordt uitgekotst uit hun midden. Weg lieve vrede, weg ook alle nuance… in eens is er conflict en worden de posities uiterst zwart of wit, Ineens wordt het: of je bent voor Jezus of je bent tegen hem. Er is geen tussenweg meer mogelijk. En daar hebben wij, denk ik, grote moeite mee. Bovendien zo kun je je afvragen: waarom doet Jezus dat nu? Was dat nou nodig? Kijk, als je succes wil hebben, als je ervoor wilt zorgen dat er naar je boodschap geluisterd wordt en dat de mensen er iets mee doen, nou dan is wel het laatste wat je moet doen de mensen tegen je in het harnas jagen. We begrijpen Jezus niet.

Laten we nog eens teruggaan naar dat moment waarop het mis gaat. Want wat gaat er eigenlijk mis? Ligt het aan de woorden van de Schrift die Jezus leest, ligt het aan zijn uitleg, ligt het aan zijn houding? Kortom, wat maakt nu dat plotseling de sfeer omslaat. Vorige week hoorden wij al dat Jezus leest uit de boekrol van Jesaja. Het is een profetie over hoe God bevrijding zal brengen in onze levens. Aan armen wordt goed nieuws gebracht, aan gevangen wordt hun vrijlating bekend gemaakt, aan blinden het herstel van hun gezicht en onderdrukten krijgen weer hun vrijheid. Ja, het genadejaar van Heer zal worden uitgeroepen. Prachtige woorden toch? Aan die woorden zal het dus niet kunnen liggen. Dit zijn juist woorden die de lieve vrede beschrijven. Woorden die wij maar al te graag waar zien worden. Woorden waarover wij dromen, dromen over een andere wereld, een betere wereld. Een wereld, naar onze tijd vertaalt, waarin wij geen last meer hebben van oorlogen, waarin er geen honger zal zijn, waarin er een einde komt aan de armoede en de ongelijke  verdeling van rijkdom, een wereld waarin het klimaatprobleem is opgelost enz… Zo’n wereld daar kan toch niemand tegen zijn. Ronduit prachtig. Maar dan zegt Jezus dit: vandaag is deze schrift-tekst in vervulling gegaan. In de oude vertaling stond nog: vandaag is deze schrifttekst in jullie oren in vervulling gegaan. Jezus betrekt dat profetische visioen van de toekomst op ons leven nu. Dit zijn niet woorden waarop je alleen maar kunt hopen, waar je alleen maar van kunt dromen, nee die woorden gebeuren nu. Althans op deze manier legt Jezus de woorden van Jesaja uit. Op zich is dat ook helemaal geen vreemde uitleg. Joodse uitleggers doen niet anders. Zo begint elke viering van het joodse Paasfeest. Weten jullie nog van die uittocht uit Egypte? Dat was niet alleen toen, dat is nu… wij zijn slaven in Egypte en God zal ons bevrijden. Dus ook met deze uitleg van Jezus lijkt niet zoveel mis te zijn. Lucas schrijft zelfs dat iedereen Jezus bijval betuigde en dat ze zich verwonderden over de genade-rijke woorden die uit zijn mond vloeiden. Kortom de mensen zaten instemmend te knikken. Ja, dat is waar, hij heeft gelijk. Of ze echter goed beseften wat hij zei, is nog maar de vraag? Het gebeurt ons wel vaker dat we onder de indruk zijn van de manier waarop iemand spreekt, maar dat we tegelijkertijd niet goed beseffen wat iemand zegt. En dat lijkt ook hier aan de hand te zijn. Je merkt dat aan wat de mensen in de synagoge daarna zeggen. Ze gaan namelijk niet op de woorden in die Jezus gesproken heeft, maar op zijn persoon. Ze zijn om zo te zeggen onder de indruk van hem als persoon en niet van de woorden. Is dit niet de zoon van Jozef, vragen ze zich af? Ik denk dat de mensen in de synagoge iets van trots voelden. Ze kenden hem door en door. Aan het begin van dit stukje staat dat Jezus gewoon was om naar de synagoge in Nazareth te komen, met andere woorden hij was er niet voor het eerst. Hij was om zo te zeggen een van hen, elke sjabbat zat hij met hen zij aan zij in dezelfde banken. Tegelijkertijd wisten ze ook wel dat Jezus buiten hun dorp al de nodige bekend had. Hij had daar naam gemaakt door vele zieken te genezen. Kortom: de mensen zijn trots, dat iemand uit hun eigen midden, zo’n beroemdheid is. Daarom hangen ze aan zijn lippen. Tot zover gaat alles goed en had het ook goed kunnen blijven gaan, ware het niet dat Jezus daarna zelf zijn eigen glazen ingooit. Niemand had nog een steen in handen, maar het lijkt er op alsof Jezus ze zelf die steen geeft. Jullie zullen nu vast wel tegen mij zeggen: genees heer, genees jezelf. Dat is toch op z’n minst opvallend. Niemand van de aanwezigen had dat gezegd of misschien zelfs maar gedacht, nee, het is Jezus zelf die ze op een idee brengt. Maar waarom doet Jezus dat nu? Zou het louter en alleen zijn om ruzie te zoeken? Nee, ik kan mij dat niet voorstellen. Het enige wat ik mij kan voorstellen is dat er iets doorbroken moet worden. Wat dan? Nou precies die lieve vrede die bij ons zo hoog in het vaandel staat. Het is die lieve vrede die maakt dat er niets verandert, dat alles bij het oude blijft. Wat als er in het gezelschap waarin we zijn opmerkingen worden gemaakt over vrouwen of minderheden? We zeggen er vaak niets van om wille van de lieve vrede. Wat als er deze wereld grote verschillen zijn tussen arm en rijk, we zeggen er maar niets van omwille van de lieve vrede. Maar er is meer aan de hand. We houden vaak ook onze mond omdat we heel beseffen dat de wereld niet veranderd als we zelf niet veranderen. We hoeven niet direct de barricaden op om met wapens te strijden voor een betere wereld, nee die betere wereld begint allereerst bij ons zelf. Wij moeten veranderen. Ik zei net dat de mensen zeer waarschijnlijk de uitleg van Jezus van die tekst uit Jesaja niet echt hebben gehoord. Ze waren meer met hem bezig dan met zijn uitleg. Jezus zei: vandaag is dit schriftwoord in jullie oren in vervulling gegaan. Vandaag kan de wereld veranderen, maar dat gaat nooit buiten ons om. We vinden het allemaal prachtig om mooie dromen r]te horen over een andere wereld, maar we schrikken ervoor terug als we er vandaag al mee zouden beginnen. Gevangen die nu vrijgelaten worden. Het stoppen van onderdrukking, armoede die nu opgeheven wordt, ja we voelen allemaal aan dat dat niet zal gaan zonder veranderingen die ook ons treffen. Dat is de boodschap die Jezus in Nazareth te brengen heeft, maar hij weet maar al te goed dat zijn woorden geen weerklank zullen vinden. Zo gaat het altijd: een profeet wordt in zijn eigen vaderstad nooit geëerd. Om zijn woorden kracht bij te zetten, haalt hij twee voorbeelden aan. Weten jullie nog van die tijd dat er hongersnood was in het land. Vele weduwen hadden het moeilijk. Toen was er de profeet Elia, maar hij niet naar de weduwen, maar naar een weduwe in het buitenland. En dat deed de profeet Elisa ook. Dat was in de tijd toen veel mensen ziek waren en leden aan huidvraat. Elisa ging niet naar hen, maar naar Naaman, een buitenlander. Ja, om een situatie te veranderen moet je zelf ook willen veranderen, maar die boodschap van de profeten was in eigen land tegen dovemansoren gericht. Die woorden van Jezus vallen helemaal verkeerd. De bewondering die de mensen voor Jezus hadden slaat om in woede. De mensen leefden in de verwachting dat Jezus wat voor hen zal doen, net zoals hij in de omliggende dorpen had gedaan, maar Jezus verwacht juist dat de mensen zelf wat doen en dat is kennelijk teveel gevraagd. 

Gemeente van onze Heer Jezus Christus. De meesten van ons behoren tot de zwijgende meerderheid. We gaan niet de barricaden op en zoeken in plaats daarvan de lieve vrede. Toch kan dat juist de weg tot verandering versperren en nee we hoeven niet de barricaden op, maar we zijn al een klein stukje verder als we in het spoor van Jezus durven veranderen, als wij in ons leven liefde laten spreken waar onrecht heerst, waar armoede is, waar discriminatie is… De vraag is of Jezus ons die spiegel mag voorhouden of dat wij hem liever net als de mensen van Nazareth de stad uitdrijven naar de rand van de berg…

Gelukkig hangt het niet alleen van ons af, want zo lezen we Jezus ging midden tussen hen door. Gods woord in deze wereld gaat zijn eigen ongekende gang, een spoor van liefde die niet lijdt tot de lieve vrede, maar de echte vrede ook als wij er niet in meegaan….

In de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Amen

Voeg toe aan je favorieten: Permalink.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *